EUR: wat zal 2024 ons brengen?

Welke koers vaart de euro in 2024? Om dat uit te zoeken, bespreken we de grote risicofactoren die de valutamarkt de komende maanden kunnen beïnvloeden, de prognoses van onze analisten en de belangrijke data om op te volgen.

De voornaamste risicofactoren in 2024

Een gevaarlijkere en onzekere wereld

2024 wordt het jaar van het geïsoleerde geopolitieke risico. Alles begon in het Nabije Oosten op 7 oktober 2023. Sindsdien loopt de spanning op steeds meer plekken op: China/Taiwan, China/Filipijnen, Iran/Pakistan, Rusland/Oekraïne, Venezuela/Guyana enzovoort.

Daar komt nog een intense verkiezingsperiode bovenop. Meer dan 40% van het wereldwijde bbp kan door verkiezingen onder ander bewind komen:

• Met name de verkiezingen van 5 november in de Verenigde Staten zijn erg belangrijk. Het resultaat van die verkiezingen zou namelijk een kentering kunnen betekenen voor de oorlog in Oekraïne. Maar ze zijn niet de enige stemming die ertoe doet.

• Bij de Turkse verkiezingen van 31 maart zal de AKP, die momenteel aan de macht is, vermoedelijk opnieuw als winnaar uit de bus komen in Istanboel en Ankara.

• Bij de Indische parlementsverkiezingen in april en mei wordt verwacht dat de partij van de huidige eerste minister Narendra Modi een verpletterende overwinning zal behalen.

• Er komen ook Europese verkiezingen, en in het tweede semester is het bovendien tijd voor parlementsverkiezingen in het Verenigd Koninkrijk, waar deze keer wordt verwacht dat de Labourpartij aan het langste eind zal trekken.

• Ten slotte zullen we vermoedelijk vervroegde parlementsverkiezingen zien in Israël met het vertrek van premier Benyamin Netanyahou tot gevolg, wat een belangrijk keerpunt zou betekenen in het conflict.

Eind 2024 zal de wereld er volledig anders uitzien.

De kanalen lopen gevaar

Al decennialang denken we dat de commerciële routes veilig zijn. Dat is evenwel niet langer het geval. De zee-engte die toegang biedt tot de Rode Zee, waar normaal wel 21% van de wereldwijde containerhandel door passeert, is niet meer bevaarbaar door het asymmetrische conflict tussen de door Iran gesteunde Houthi-rebellen en een internationale coalitie die onder meer Frankrijk onder haar leden telt. De schepen moeten omvaren via Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika. Dat jaagt de vrachtkosten wel de hoogte in, maar is niet voldoende om weer een wildgroei van de inflatie in de hand te werken. Volgens een studie van de Bank of England die verscheen in januari, zou zelfs een blokkering van de doorgang via de Rode Zee gedurende het volledige jaar 2024 slechts leiden tot 0,4% à 0,6% meer inflatie. Dat is beperkt. Het zou er daarentegen wel toe kunnen leiden dat de havens opgestopt geraken, net zoals tijdens de coronapandemie, wat zeker in Europa nefast is voor de productieketens.

Ook Azië is niet meer veilig. De Oost-Aziatische waterwegen via de Straat van Taiwan en de Zuid-Chinese Zee, waar 40% van de EU-export gebruik van maakt, zouden gevaarlijker kunnen worden door de toenemende spanningen tussen China en zijn buurlanden (Taiwan en de Filipijnen) over de onafhankelijkheid van verscheidene eilanden en atollen. We mogen ook de klimaatverandering niet uit het oog verliezen.

Door een ongeziene droogte is het Panamakanaal niet meer volledig operationeel.

Veilig goederenvervoer wordt een structurerend onderwerp voor de markten en de economie.Dat is nieuw.

Een afwijkende monetaire cyclus

De beleidsrente gaat dalen in 2024. Dat is het enige dat zeker is. Wanneer? Met hoeveel? Daar wringt het schoentje.

Er gaapt een brede kloof tussen de verwachtingen van de markt en het betoog van de centrale banken. De valutamarkt rekent erop dat de rente aan beide zijden van de Atlantische Oceaan dit jaar met ongeveer 150-160 basispunten zal dalen.

De centrale bankiers zijn daar nog niet zo zeker van en gaan eerder uit van een krimp met 50-75 basispunten.

Dat is een verschil van bijna 100 basispunten. Een van de twee vergist zich, en wij denken dat het de valutamarkt is. Die verwacht een agressieve rentedalingscyclus, in lijn met wat we in het verleden zagen. Er is deze keer evenwel een groot verschil: we bevinden ons niet in een recessie.

Het heeft dan ook geen zin om stevig in de rente te gaan snoeien. Of dat is toch wat de centrale banken zeggen. Deze cyclus is anders. Het gaat even duren voordat de beurzen hun verwachtingen neerwaarts bijstellen.

Dat zal minstens leiden tot meer volatiliteit in de wisselkoersen.

De euro, de eeuwige verliezer

Eind 2023 was iedereen optimistisch over de euro. De analisten gingen ervan uit dat de Europese economie het beter zou doen dan de Amerikaanse en dat de inkomende kapitaalstromen de munt structureel zouden schragen. Dat is evenwel niet langer het geval. Het lijkt erop dat de euro zwak zal blijven in 2024.

Daar zijn vier grote redenen voor:

• De euro is overgewaardeerd in het licht van de economische kerncijfers. In nominale termen (dus zonder rekening te houden met de inflatie) ligt de op basis van de handelstransacties gewogen wisselkoers van de euro historisch hoog. In reële termen (dus rekening houdende met de inflatie) ligt de euro dichtbij het niveau van 2014, toen de toenmalige voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), de Italiaan Mario Draghi, het effecteninkoopprogramma aankondigde (afgekort tot QE voor 'Quantitative Easing') om de eurozone uit de greep van de staatsschuldencrisis te bevrijden.

• De zwakke groei is een van de redenen waarom het kapitaal niet naar de eurozone zal stromen, maar naar economische zones waar het rendement hopelijk hoger ligt (u raadt het nooit: de Verenigde Staten!). De teleurstellende economische groei is te wijten aan de energiecrisis door de oorlog in Oekraïne en blijft voelbaar in heel wat van de grote economieën van de eurozone. Dat geldt onder meer voor Duitsland, dat vermoedelijk het hele jaar 2024 gebukt zal gaan onder een recessie. De sterke daling van de inflatie in de Unie is absoluut goed nieuws, maar wijst ook op een afkoeling van de interne vraag.

• De ECB aarzelt om te snoeien in de beleidsrente (of de kortetermijnrente), hoewel dat dringend nodig is om de economie te stimuleren. Hoe langer ze wacht, hoe meer ingrijpende en snelle dalingen nodig zullen zijn. En dat is nooit goed, aangezien het slechte kapitaalallocatie in de hand werkt (bijvoorbeeld door bedrijven te redden die hadden moeten verdwijnen) en zal leiden tot een daling van de euro.

• Het begrotingsbeleid in de eurozone is neutraal. Dat betekent dat de economische groei niet wordt gestimuleerd. In een ideale wereld zou er een expansionistisch begrotingsbeleid moeten zijn om de vraag te schragen en de krimp van de reële lonen tegen te gaan. Door de hoge schuldenlasten van de overheden is er evenwel weinig budgettaire bewegingsruimte.

Elk jaar herhalen de analisten dat dit het goede is, dat dit het jaar van de euro wordt. Maar dat is zelden het geval. Dat de liefde voor de eenheidsmunt vervlogen is, blijkt uit het feit dat het aandeel van de euro op de internationale wisselmarkten al enkele jaren langzaam krimpt. Er wordt al ruim tien jaar gezegd dat een deel van de wereldeconomie aan het afstappen is van de dollar ('dedollarisatie'). Dat strookt evenwel niet met de werkelijkheid. In feite wordt er eerder afgestapt van de euro. Volgens de recentste gegevens van SWIFT is het aandeel van de eenheidsmunt in internationale betalingen immers gedaald van 38% in januari 2023 naar 23% eind 2023, terwijl de Amerikaanse dollar op lange termijn stabiel blijft. We zien niet goed in wat die tendens op dit punt nog zou kunnen omkeren.

Belangrijke data om op te volgen

08/02: Het oppergerechtshof van de Verenigde Staten gaat onderzoeken of de Verenigde Staten Donald Trump kunnen weigeren als presidentskandidaat vanwege zijn pogingen om de uitslag van de verkiezingen van 2020 te boycotten en zijn rol in de oproer van 6 januari. En dat is nog maar het begin van het gerechtelijke traject voor de voormalige Amerikaanse president.

16-18/02: Veiligheidsconferentie van München Gewoonlijk is deze conferentie niet veel zaaks. In het licht van de oorlog in Oekraïne is ze dit jaar evenwel een stuk belangrijker.

24/02: Tweede verjaardag van de Russische inval in Oekraïne Het is een eindeloos conflict. Dit jaar alleen al moet Oekraïne opnieuw 500.000 personen mobiliseren om naar het front te gaan. Onhoudbaar.

Eind februari-maart : De NAVO organiseert zijn grootste militaire oefening sinds de Koude Oorlog Operatie Steadfast Defender 2024 zal 30 landen en 40.000 soldaten samenbrengen. De oefening vindt plaats in Duitsland, Polen en de Baltische staten en is toegespitst op de voorbereiding en de interoperabiliteit die nodig zouden zijn bij een eventuele Russische invasie.

05/03: Super Tuesday. De term werd voor het eerst gebruikt in 1988. Het betreft de eerste dinsdag van maart, waarop in heel wat staten op hetzelfde moment de caucussen en de voorverkiezingen van de twee grote Amerikaanse partijen geschieden. Dit jaar zal de stemming plaatsvinden in belangrijke regio's als Californië en Texas.

06-09/06: Europese verkiezingen. Verwachte doorbraak van extreemrechts.

05/11: Amerikaanse presidentsverkiezingen. Als Donald Trump zegeviert, kan dat de zaken voor de Europeanen fundamenteel veranderen. Hij heeft aangekondigd een universele inkombelasting van 10% te willen heffen op alle producten die worden geïmporteerd naar de Verenigde Staten, ook als ze uit geallieerde landen komen. Daarnaast zou hij ook en vooral de Amerikaanse militaire en financiële steun aan Oekraïne wezenlijk kunnen terugschroeven of stopzetten. Zonder de Verenigde Staten kan Oekraïne het niet lang meer volhouden.