Nu 2020 ten einde loopt, is het laatste stuk van de Brexit-onderhandelingen momenteel aan de gang. Komt er een last-minute deal of worden de gesprekken uiteindelijk verlengd? Dit zijn de vragen die iedereen bezighouden. Ongeacht het uiteindelijke resultaat, de impact zal aanzienlijk zijn. Maar wat zijn de echte problemen die op het spel staan en welke gevolgen zijn er te verwachten op de valutamarkt?
De deadline van afgelopen zondag was uiteindelijk dan toch geen echte deadline. De onderhandelingen tussen Londen en Brussel zijn nog eens vastgelopen, terwijl het einde van de overgangsperiode op 31 december 2020 steeds dichterbij komt. iBanFirst kijkt naar de huidige stand van zaken van de onderhandelingen, de economische impact van de brexit aan beide kanten van het Kanaal en wat er met de EUR/GBP-koers zal gebeuren in verschillende scenario’s.
Twee grote struikelblokken staan al meerdere maanden een akkoord in de weg:
Het Verenigd Koninkrijk zal garanties moeten geven dat eerlijke governance- en concurrentieregels zullen worden toegepast. De EU maakt zich grote zorgen over staatssteun en het implementeren van geloofwaardige procedures voor de controle en de toekenning van subsidies.
Met andere woorden, de EU vreest dat het Verenigd Koninkrijk na de brexit prijsbederf in de hand zullen werken door subsidies te verlenen, wat oneerlijke concurrentie zou betekenen voor ondernemingen in de EU. Er liggen twee opties op tafel: Britse regels die Europa voldoende garanties bieden of een arbitrageregeling voor het beslechten van geschillen.
De EU (vooral Frankrijk) zal concessies moeten doen in het problematische visserijdossier. De landen zullen moeten erkennen dat het niet rechtvaardig zou zijn om de bestaande vangstquota te behouden terwijl het Verenigd Koninkrijk een kuststaat wordt dat geen lid meer is van de Europese Unie.
Het thema zorgt nu al maanden voor frustratie, zowel in Parijs als in Londen. Om het probleem te omzeilen, wil de EU tegemoetkomingen doen in verband met de toegang van het Verenigd Koninkrijk tot de interne energiemarkt, maar de Britse regering vindt dat nog ontoereikend.
Als bondskanselier Angela Merkel, voor wie er in de brexit veel op het spel staat als gevolg van de grote blootstelling van de Duitse autosector, direct met de Franse president Emmanuel Macron zou overleggen, zou een uitweg kunnen worden gevonden. Dat zou de efficiëntste manier zijn om voor dit thema een doorbraak in de onderhandelingen te bewerkstelligen.
Einde van de overgangsperiode.
De EU voert de grenscontroles meteen volledig in. In het Verenigd Koninkrijk zal dat geleidelijk gebeuren. Voor invoer van EU-goederen in het VK (bijv. kleding en elektronica) zullen de basisdouaneeisen gelden (bijv. het bijhouden van een register van alle goederen).
Na de datum van invoer moet de douaneaangifte binnen een termijn van zes maanden worden ingediend. In het eerste halfjaar is nog geen SSD (document veiligheid) vereist. Op de plaats van aankomst van de goederen kunnen er wel fysieke controles worden uitgevoerd.
Vanaf april moet de invoer van dierlijke producten uit de EU naar het VK (bijv. eieren, vlees en honing) vooraf aangemeld worden bij de douane en moet een gezondheidsdocument worden ingevuld en ondertekend.
Het Verenigd Koninkrijk start met volledige grenscontroles. Voor alle Britse invoer uit de EU is systematisch voor alle goederen een douaneaangifte vereist op het vertrekpunt en moeten de desbetreffende douanerechten worden betaald. SSD’s zijn eveneens vereist.
De Bank of England (BoE) verwacht in 2020 een economische krimp van 11% als gevolg van de coronapandemie. In 2021 gaat ze uit van een herstel, met een groei van 7,25%. Dat herstel zou ondersteund worden door de stimulusmaatregelen en het optimisme dat gevoed wordt door de vaccinatiecampagne die in december is begonnen en waarin de kwetsbaarste bevolking en ziekenhuispersoneel als eerst aan de beurt komen.
Het risico op een stijging van de inflatie is beperkt zolang de binnenlandse vraag onder het peil van voor de crisis blijft. Op de arbeidsmarkt begint een faillissementsgolf (zo heeft het grote Arcadia, eigenaar van Topshop, het faillissement aangevraagd), waardoor we in de komende maanden een forse stijging van de werkloosheid kunnen verwachten, vooral in de dienstensector.
De Bank of England heeft de economische activiteit in het Verenigd Koninkrijk vanaf het begin van de pandemie fors ondersteund, net zoals de ECB dat in de eurozone heeft gedaan. De basisrente zal in 2021 wellicht op de historisch lage 0,1% worden gehandhaafd. Het effecteninkoopprogramma, waarvan de waarde is opgelopen tot 895 miljard pond (GBP), zal waarschijnlijk verder worden uitgebreid om de rente op lange termijn laag te houden.
Sinds begin maart 2020 heeft de BoE zowat 50% van de emissies van staatsobligaties door het Verenigd Koninkrijk opgekocht om lage leningskosten te garanderen. De centrale bank zal die steun in 2021 blijven bieden om de economische heropbouw na de coronapandemie te stimuleren en de impact van de brexit op te vangen. Met andere woorden: het Verenigd Koninkrijk zou geen enkel probleem mogen ondervinden om het gigantische tekort van 400 miljard GBP te financieren tegen een extreemlage rente.
De BoE onderzoekt ook al enkele maanden de mogelijkheid om de rente negatief te maken, net zoals de ECB dat in de eurozone gedaan heeft, maar voorlopig is er nog geen beslissing genomen. Verwacht wordt dat de voordelen daarvan (gunstigere financiële voorwaarden) niet opwegen tegen de nadelen (daling van de rendabiliteit van banken en problemen voor verzekeraars en pensioenfondsen). De economische opleving zou in 2021 echt veel zwakker moeten uitvallen dan verwacht om de BoE voor een negatieve rente te doen kiezen.
In vergelijking met de economische impact van de pandemie en de meningsverschillen tussen West- en Oost-Europa die weer zijn opgelaaid, is de brexit voor Europa geen prioriteit. Sommige landen (bijv. Ierland en Duitsland) en sectoren (Franse voedingsindustrie) zullen zwaarder te lijden hebben van de brexit dan andere, maar de individuele lidstaten hebben specifieke steunmaatregelen voorzien.
De economische realiteit is heel simpel: de EU is op handelsgebied minder afhankelijk van het Verenigd Koninkrijk dan andersom. We kunnen dat illustreren met twee cijfers:
De EU zal door de brexit dus geen grote economische problemen ervaren.
Drie mogelijke scenario’s voor de relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie:
| Scenarios | Waarschijnlijkheid | Toelichting | Effect op de EUR/GBP-koers | Niveaus van de EUR/GBP-koers om in het oog te houden |
|---|---|---|---|---|
| Er wordt een akkoord bereikt voor het einde van de overgangsperiode (31-12-2020). | 10% |
|
De markten houden geen rekening met dit scenario. Als het toch werkelijkheid zou worden, zou het Britse pond fors opveren. Maar we herhalen: de kans op dit scenario is erg klein. | 0,88/0,89 |
| De onderhandelingen gaan voort na de overgangsperiode. | 50% |
|
De markt zal deze mogelijkheid in de koersen blijven verwerken. Dit scenario is vooral positief voor het Britse pond. | 0,90 |
| No deal - Er komt geen akkoord. | 40% |
|
Geen akkoord is momenteel het slechtste scenario. Algoritmen zouden het van de marktspelers overnemen, wat zou kunnen leiden tot een 'flash crash' van het Britse pond op de wisselmarkt (abrupte crash van de wisselkoers op een illiquide markt). | 0,94/0,95 |